درد پس از سکته مغزی

درد پس از سکته مغزی یک عارضه جانبی شایع است که می تواند بصورت درد نوروپاتیک ، درد اندام ها و یا حتی سردرد باشد. سکته مغزی از رسیدن خون به مغز جلوگیری می کند و منجر به آسیب بافت مغز می شود. حدود 10 درصد از افرادی که سکته مغزی را تجربه می کنند در نهایت دچار درد شدیدی می شوند که به آن درد پس از سکته، درد مرکزی یا درد تالاموس (بعد از قسمتی از مغز که معمولاً تحت تأثیر قرار می گیرد) می گویند.

شروع و ماهیت درد پس از سکته مغزی بسیار متغیر است. ممکن است روزها یا سالها پس از سکته ایجاد شود، ممکن است پس از یک سکته مغزی بزرگ یا جزئی ایجاد شود، و بیماران دردی را که احساس می کنند به طرق مختلف از جمله (اما نه محدود به) سوزش، درد و گزگز توصیف می کنند. بسیاری از قسمت های مختلف بدن از جمله صورت، بازو، ساق پا، تنه یا حتی نیمی از بدن ممکن است تحت تاثیر قرار گیرند.

انواع درد پس از سکته مغزی

درد ناشی از جراحت

اگر به بافت بدن آسیب وارد شده باشد، درد آسیب بافتی را احساس می کنید. در صورت داشتن موارد زیر ممکن است این نوع درد را احساس کنید:

• سابلوکساسیون شانه – بازوی شما از حفره شانه شما خارج می شود.
• انقباض – عضله کوتاهتر می شود و مفصل را در یک موقعیت ثابت می کند.
• تون بالا – عضلات سفت و بدون انعطاف پذیری هستند.

درد معمولاً در سمتی است که دچار سکته مغزی شده است.

درد نوروپاتیک پس از سکته مغزی

این دردها ناشی از آسیب به مسیرهای پردازش درد مغز هستند. به آن درد مرکزی پس از سکته مغزی (CPSP) یا درد عصبی نیز می گویند. این نوع درد بیشتر زمانی رخ می دهد که حس پس از سکته کاهش می یابد. مغز به دریافت ورودی‌های حسی عادی عادت دارد و وقتی این کار را نمی‌کند، خود مغز احساسات دردناکی ایجاد می‌کند. CPSP ممکن است مانند سوزش، ضربه زدن، خارش یا بی حسی روی پوست باشد. بیشتر در قسمتی از بدن که دچار سکته مغزی شده است رخ می دهد. اغلب این درد در صورت لمس یا حرکت یا قرار دادن ناحیه آسیب دیده در آب بدتر می شود. CPSP ممکن است روزها، ماه ها یا سال ها پس از سکته مغزی شما شروع شود.

سردرد پس از سکته مغزی

سردرد می تواند پس از سکته های هموراژیک و ایسکمیک رخ دهد، اما بعد از سکته هموراژیک شایع تر است. سکته های هموراژیک در اثر شکستگی دیواره رگ خونی مغز ایجاد می شوند. تحریک پوشش داخلی مغز، یا فشار بر روی پوشش داخلی، می تواند باعث سردرد شود. سکته مغزی ایسکمیک در اثر لخته خونی ایجاد می شود که یک رگ خونی در مغز را مسدود می کند. این لخته ها یا پارگی ها در رگ خونی می توانند باعث سردرد شوند. سردرد همچنین می تواند یکی از عوارض جانبی داروها باشد و یک سردرد کسل کننده و عمومی گاهی اوقات می تواند بخشی از خستگی پس از سکته مغزی باشد.

مدت زمان درد

درد حاد: این زمانی است که درد فقط برای مدت کوتاهی طول می کشد، معمولاً در حالی که قسمت آسیب دیده بدن در حال بهبود است. معمولاً تشخیص علت درد آسان است و به طور کلی با درمان بهبود می یابد.

درد مزمن: این زمانی است که درد برای مدت زمان طولانی تری – معمولاً سه ماه یا بیشتر – ادامه می یابد. حتی اگر قسمت آسیب دیده بدن بهبود یافته باشد، ممکن است ادامه یابد. درد مزمن اغلب به درمان متفاوتی نسبت به درد حاد نیاز دارد.

روشهای مدیریت درد پس از سکته مغزی

اینکه کدام درمان برای هر بیمار منفرد مناسب است به تعدادی از متغیرها از جمله شدت سکته مغزی و نوع دردی که بیمار تجربه می کند بستگی دارد.

تنها داروهایی با اثربخشی ثابت شده، داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای مانند آمی تریپتیلین (Elavil) هستند که درد مداوم را برطرف می کنند. گاهی اوقات می توان با داروهای ضد تشنج مانند گاباپنتین (Neurontin) و کاربامازپین (Tegretol) از درد ناشی از چاقو تسکین یافت.

درمان جراحی
با درمان جراحی، بسیاری از بیماران مبتلا به نورالژی پس از سکته مغزی می توانند درد خود را تا 50 درصد یا بیشتر کاهش دهند و برخی از بیماران تسکین درد عالی یا حتی کامل را پیدا می کنند.

سایر روشهای درمانی

• تحریک عمیق مغز
• تحریک قشر حرکتی
• درمان روانی : مطالعات نشان داده‌اند که افسردگی و اضطراب درد را بدتر می‌کنند، با این حال خود درد می‌تواند بیماران را افسرده و مضطرب کند.

نقش فیزیوتراپی سکته مغزی

فیزیوتراپی سکته مغزی در منزل نقش بسیار مهمی در تسکین درد و بهبود وضعیت بیمار پس از سکته مغزی دارد. سکته مغزی می‌تواند منجر به مشکلات حرکتی، ضعف عضلانی، و دردهای مزمن در بیماران شود. در ادامه به برخی از نقش‌های فیزیوتراپی در این زمینه اشاره می‌کنم:

کاهش درد: فیزیوتراپی می‌تواند به کاهش درد ناشی از تنش عضلانی یا اسکلتی کمک کند. تکنیک‌های مختلفی مثل ماساژ، تمرینات کششی، و تحریک الکتریکی می‌توانند در این زمینه موثر باشند.

تقویت عضلات: فیزیوتراپی تمرکز بسیاری بر تقویت عضلات ضعیف شده پس از سکته دارد. این تقویت می‌تواند به بهبود قدرت حرکتی و کاهش درد کمک کند.

برنامه‌ریزی حرکتی: فیزیوتراپیست‌ها می‌توانند با طراحی برنامه‌های حرکتی مناسب، به بیماران کمک کنند تا کیفیت حرکات خود را بهبود بخشند و از دردهای ناشی از حرکات نادرست بکاهند.

آموزش و اصلاح وضعیت بدنی: بیمارانی که سکته مغزی کرده‌اند ممکن است نیاز به آموزش‌های خاصی برای حفظ وضعیت بدنی صحیح و جلوگیری از آسیب‌های بعدی داشته باشند. فیزیوتراپیست‌ها می‌توانند در این زمینه آموزش‌های لازم را ارائه دهند.

تقویت عدم تعادل و هماهنگی: بسیاری از بیماران پس از سکته دچار مشکلات تعادل و هماهنگی می‌شوند. فیزیوتراپی با ارائه تمرینات خاص، می‌تواند به بهبود این جنبه‌ها کمک کند و در نتیجه کاهش خطر سقوط و آسیب‌های بعدی را به همراه داشته باشد.

افزایش دامنه حرکتی: فیزیوتراپی با تمرینات ورزشی مناسب بیماران می‌تواند به افزایش دامنه حرکتی مفاصل کمک کند که به تسکین درد و افزایش استقلال در فعالیت‌ های روزمره منجر می‌شود.